Sıhhat ve estetik görünüm açısından mesele oluşturan varisler, kış aylarında kalın giysiler ve çizmeler içindeyken unutulabiliyor. Havaların ısınmasıyla beraber şikayetleri çoğalan varis hastaları, rehabilitasyona başlamak için genellikle yaz aylarının hemen evvelinde hekimlere müracaat etiyor. Oysaki varis rehabilitasyonunun yaz ayları gelmeden yapılmasının daha uygun olduğunu belirten Memorial Ankara Sağlık Kurumu Kalp ve Damar Cerrahisi Kısım Başkanı Prof. Dr. Cem Yorgancıoğlu, varis yaradılışı ve aktüel varis rehabilitasyon usulleri hakkında bilgi verdi.
Sadece estetik değil sıhhat açısından da umursanmalı
Varis, toplardamarların genişlemesi ve şişmesidir. Kanın cilt altı damarlarda anormal biçimde bir araya gelmesiyle alana gelen, mavimsi-mor, şiş ve kıvrıntılı damarlarla ortaya çıkan varis, genellikle bacaklarda, daha sık olarak da diz altında görülür. Varis gelişiminde “venöz yetmezlik” ismini verdiğimiz toplardamar içerisindeki ufak kapakçıkların kanı kalbe doğru manipülasyon özelliğini yitirmesi altta uyuyan en ehemmiyetli sebeplerden biridir. Ailesel yatkınlık ise çok sık görülen bir etkendir.
Varis; bacaklarda sızı, dolgunluk ve ağırlık hissi, gece krampları, karıncalanma, miskinlik, genişlemiş ve görünür hale gelmiş toplardamarlar, ayak bileklerinde şişlik ve tende renk farklılıkları gibi bulgularla kendini gösterir. Ciddi hadiselerde flebit başka bir deyişle toplardamarın irini, varisli damarın patlaması ve daha ileri olgularda bacakta cilt ülserleri yaradılışı gibi meselelere neden olabilir.
Varis yaradılışına karşı alınması gereken temkinler
– Fırsat buldukça bacakları yukarıya kaldırılarak istirahat etmek
– Varis çorabı ya da gözetici çorap kullanmak
– Fazla kilolardan kurtulmak
– Uzun müddet değişmez ayakta kalmamak
– Uzun müddet değişmez oturmamak
– Sabah ve akşam soğuk su ile 3-5 dakika masaj yapmak
– Kumpaslı spor yapmak özellikle yüzme ve tempolu yürüyüşler
– Bol akışkan harcamak
– Uzun topuklu kunduralar kullanmamak
Varis rehabilitasyonunda hastaya uygun alternatifler seçim edilmelidir
Basmakalıp cerrahi teşebbüs stripping: Cerrahi olarak bacaktaki en büyük yüzeyel damar olan “Safen venin” cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Safen vende ileri derecede genişlediği, apaçık venöz yetmezlik varlığı, ek büyük varislerin bulunması ve eşlik eden flebit gidişatlarında uygulanır. Harekât 1-1,5 saat sürer, genel ya da epidural belden iğne anestezi ile yapılır. Biri kasıkta, öbürü ayak bileğinin iç kısmında olmak üzere iki ufak kesi yapıllır. Özel cerrahi bir tel aracılığıyla başka bir kesiye gereksinim dinlenmeden safen ven çıkarılır. Hastanın sağlık kurumunda bir gece uyuyuşu yapılır ve ertesi gün taburcu edilir. 1 hafta içerisinde banal etkinliğe dönülebilir.
Endovenöz Termal Ablasyon: Bu varisli safen venleri yoğun ısı kullanarak yok etmeyi kasteden cerrahi olarak toplardamarın çıkarılmasına stripping seçenek, daha yeni ve teşebbüssel bir usuldür. Bu operasyonda, toplardamar içerisine oldukça ince bir kateter sokulur ve ucundan damar zarına ısı uygulanır. Kateter çekildikten sonra ısı toplardamarın kapanmasına ve kanın sıhhatli damarlara yönlenmesine imkân sağlar. Çap olarak ileri derecede genişlememiş olması zafer oranını çoğaldırır.
Radyofrekans VNUS termal ablasyon: Toplardamarın kapanmasına imkân sağlayan kateter ucundan uygulanan enerji ısı değil radyofrekans dalgalarıdır.
Endovenöz Lazer Ablasyon EVLA: Aynı operasyonun lazer enerjisi verilerek sağlanması prensibini direnir. Üryan bir lazer fiberi yoluyla toplardamar içerisindeki hastalıklı kısma erişilerek lazer enerji verilir.
Kemo-embolizasyon usulleri: Safen venin içine katater takviyeyi ile yapıştırıcı/tıkayıcı embolizan bir madde verilerek bu toplardamarın kapanmasına ve kanın sıhhatli damarlara yönlenmesine imkân sağlayan bir usuldür. Ablasyon usullerine seçenek olarak geliştirlmiştir.
Endoskopik Perforan Ven Cerrahisi: Hastada ciddi derecede derin venöz yetmezlik ve cilt ülserleri varlığında seçim edilir. Ufak bir kesi aracıyla video kamera yerleştirilerek bacakta derinde bulunan toplardamarlarla, cilde yakın bulunan yüzeyel toplardamarlar arasında irtibat sağlayan “perforan venler” bağlanır. Bu sayede iki sistem arasındaki iştirak kesilir, yaraların kapanması basitleşir.
Ambulatuvar Flebektomi: Bu prosedür sayesinde cilde yapılan 3-6 mm lik ufak kesilerle safen ven dışındaki öteki varisleşmiş venler çıkarılır. Oldukça galibiyetli neticeler vermektedir. Sızı eksiltilir ve yaz tatili evveli kozmetik görünüm düzenlenir. Genellikle yukarıyadaki usullerden biri ile kombine edilir.
Skleroterapi: En sık uygulanan rehabilitasyon metodlarından biridir. Kimyevi özel bir solüsyonun varisli toplardamar içine enjeksiyonu ve buna bağlı olarak varisli damarın kapanmasıyla kanın sıhhatli toplardamarlara yönlendirilmesi prensibini direnir. Damar bir müddet sertleşir ve sonrasında kaybolur. Skleroterapi daha çok ufak, orta çaplı damarlarda uygulanır. Prosedür anestezi gerektirmez, poliklinik operasyonudur.
Yüzeyel Lazer / RadyofrekansTermal Ablasyon: Lazer ya da radyofrekans dalgalarının kılcal veya ince, ufak, yüzeyel varisli damarlar üzerine uygulanarak damarın yok edilmesidir. Varisin çok hafif formları üzerinde tesirlidir. Poliklinik operasyonudur ve kozmetik olarak en çok kullanılan usullerden biridir.
Kompresyon varis çorapları: En kolay formu “gözetici ya da takviye tipi” olarak adlandırılan ve en az tazyik uygulayan çoraplardır. Ayakta çok kalan iş gruplarına günlük kullanımda önerilir. Henüz bir teşebbüs gerektirmeyen hastalarda değişen kategorilerde daha yüksek tazyikli olan çoraplar hastanın muayenehane vaziyetine göre seçim edilir. Derin damar sistemlerinde “venöz yetmezliği” olan hastalarda ise teşebbüs sonrasında da kullanılabilir.
