Dünyada her 8 bayandan 1’inde büyüyebilen meme kanseri, şahsın şuurlu olması ve bulguları tanıması ile başlayan erken teşhis süreci, rehabilitasyon galibiyetini de büyük oranda artırıyor. Memorial Ankara Sağlık Kurumu Genel Cerrahi Bölümü’nden Prof. Dr. Erhan Reis, meme kanserinde en ehemmiyetli 8 tehlike etkeni ve hastalığın rehabilitasyon tasarılamasında dikkat edilmesi gerekenler hakkında bilgi verdi.
8 tehlike etkeni
1 – Yaş
Bayanlarda yaş ilerledikçe meme kanseri tehlikeyi çoğalmaktadır. Çoğu meme kanseri olgusu 60 yaşın üzerinde görülür. Ancak erken yarıyıllarda da kanserin görülme sıklığında çoğalış olduğu gözlemlenmektedir.
2 – Aynı bireyde daha evvel meme kanseri gelişmiş olması
Bir memesinde kanserli kitle saptanmış olan bayanların öteki memesinde kanser büyüme tehlikeyi daha fazladır.
3 – Aile öyküsü
Bir şahsın anne, kız kardeş ya da kızında meme veya yumurtalık kanseri olması o bireyde meme kanseri büyüme tehlikesini artırır. Bu tehlike, ailede ilk kanser tespit edilen şahsın yaşı 40’ın altında ise daha da yüksektir.
4 – Bazı genetik farklılıklar
Emin genlerdeki bozukluklar BRCA1, BRCA2 gibi meme kanseri tehlikesini artırmaktadır. Bu gen farklılığı olan şahısların takipleri özel protokollerle yürütülür.
5 – Kilonun yaşa ve boya göre ideal seviyenin üzerinde olması
Özellikle menopoz sonrası yarıyılda kilo çoğalışı olan bireyler daha yüksek tehlike altındadır. Meme kanserinden korunmak için şahsın kendisi için en sıhhatli kiloda kalması çok ehemmiyetlidir.
6 – Faize ve adet görme, emzirme
İlk adet görme yaşı 12’nin altında, menopoz yaşı 55’in üzerinde olan, hiç doğum yapmamış, uzun vakit östrojen rehabilitasyonu kullanan şahıslarda tehlike çoğalmaktadır. Aynı biçimde ne kadar geç çocuk sahibi olunursa tehlike o kadar yüksektir. Yapılan çalışmalarda bebeklerini 1 seneden fazla emziren annelerde meme kanseri tehlikesinin takribî 4 kat eksildiği gözlemlenmiştir.
7 – Hormon rehabilitasyonu
Ufak dozlarda, hekim hakimiyetinde verilen hormon rehabilitasyonu kullanımında dahi takiplerin daha sık aralıklarla yapılması önerilmektedir.
8 – Işınım rehabilitasyonu
Çocukluk ya da ergenlik yarıyılında göğüs duvarına ışınım rehabilitasyonu uygulanmış olması tehlike etmenlerinden biridir.
Bu bulgulara dikkat
– Meme ve meme başının biçiminde ya da ebadında farklılık.
– Meme dokusu içinde ya da koltuk altında ele gelen kitle.
– Meme başı hassasiyeti.
– Meme başının meme dokusu içine doğru dönmesi.
– Meme üzerindeki tenin kızarıklığı, şişmesi, meme başı akıntısı gibi şikayetleriniz varsa zaman kaybetmeden hekiminize müracaat etiniz.
Meme kanseri genellikle sızıya neden olmaz.
İlk adım kendiliğindene tetkik
Şahıs her ay kendi memesinde bir farklılık olup olmadığını hakimiyet etmelidir. İhtiyarlama, adet yarıyılı, gebelik, lohusalık ve menopoz yarıyıllarında natürel farklılıklar olacağı usta yakalanmalıdır. Bu yarıyıllarda meme dokusu daha sert, şiş ya da alıngan olabilir.
Bunun dışında bulgulardan rastgele biri tespit etildiğinde kesinlikle hekime müracaat etilmelidir. Son senelerde genç doğurganlık çağında da meme kanseri olaylarıyla sıkça karşılaşılmaktadır. Bu sebeple özellikle lohusalık yarıyılında emzirmeyle kaybolmayan kitleler veya yineleyen enfeksiyon vaziyetlerinde kesinlikle meme kanseri ekarte edilmelidir.
Henüz hiçbir şikayet oluşmadan meme kanseri taraması yapılması, hastalığın erken tanısına ve doğru rehabilitasyon tasarılamasına imkân tanır. Kanser ne kadar erken tespit edilirse rehabilitasyon zaferi o kadar yüksektir. Bu emelle kullanılan usuller; şahsın kendiliğindene elle meme tetkiki, kumpaslı hekim tetkiki ve tarama için mamografi harekâtıdır. 20–30 yaş grubunda aylık olarak kendiliğindene meme tetkiki, senede bir muayenehane tetkik ve 40 yaşından başlayarak senede 1 defa iki taraflı mamografi uygulanması ehemmiyetlidir.
Meme kanserinde kitlenin ebadına bağlı olarak rehabilitasyon tanımlanır
Meme kanseri operasyon ve operasyon sonrası destekleyici rehabilitasyonların beraber kullanılması ile rehabilitasyon edilir. Operasyon usulü kanserin ebadına ve hastanın özelliklerine göre tanımlanır. Memenin yalnızca etkilenen kısmının alındığı usuller uygulanabildiği gibi, memenin tamamının alınması da lüzumlu olabilir.
Memenin alınmasından sonra onkoplastik cerrahi harekâtları ile memeye estetik görünümü yine kazandırılır. Koltuk altı lenf bezlerine müteveccih harekâtlar da hastalığın aşamasına bağlı olarak değişmektedir. Bugün pek çok hasta da koltuk altı lenf bezlerinin operasyon ile çıkarılmasına gerek kalmamaktadır. Cerrahi teşebbüs sonrasında rehabilitasyonun bitirilmesi ve kanserin yine oluşmasının önlenmesi emeliyle ilaç, hormon ya da ışınım rehabilitasyonu önerilir. Bu rehabilitasyonların hangilerinin uygulanacağı kanserli bölgede büyüklük, tür, yayılım gibi özelliklerine göre tanımlanır.
